Erişilebilirlik Butonu
Kapat
TSE
İzmir Büyükşehir Belediyesi resmi facebook hesabı İzmir Büyükşehir Belediyesi resmi twitter hesabı İzmir Büyükşehir Belediyesi resmi instagram hesabı İzmir Büyükşehir Belediyesi Rss WhatsApp
İzmir Büyükşehir Belediyesi Resmi Logosu

Sağ Menü

21° hava durumu ikonu

Projeler Sayfası

Sayfa İçeriği

Sayfa İçeriği

Tarihi Havagazı Fabrikası

Twitterde paylaş Facebook'ta paylaş WhatsApp'ta paylaş
PAYLAŞ

İzmir'in sembol yapılarından biri olan tarihi Havagazı Fabrikası, Büyükşehir Belediyesi tarafından gerçekleştirilen restorasyon çalışmalarıyla, kentin önemli kültür merkezlerinden biri haline getirildi. Havagazı Fabrikası Restorasyon Projesi gereğince, 23 bin 250 metrekarelik açık alan üzerindeki 2 bin 850 metrekarelik inşaat alanına sahip tescilli yapılar dışındaki tüm yapılar yıkıldı, dev baca güçlendirildi.
 
19.yüzyılın ikinci yarısında ticaret hacmindeki hızlı büyümeyle birlikte, İzmir'in sanayi yaşantısında da önemli gelişmeler yaşadı. İplik fabrikası, havagazı fabrikası, su fabrikası gibi büyük sanayi işletmeleri açıldı. İzmir'de ortaya çıkan sanayi kullanışları, Aydın Garı ve iskeleye yakın olması nedeniyle bu kesimlerde yer aldı.

1857 yılında Andre Morchais adındaki girişimci, Paris Gaz Şirketi adına İzmir'de bir havagazı fabrikası kurmak için Osmanlı Devleti'ne başvurur. Ancak ölümü ile başvuru geçerliliğini kaybeder.

İlk girişimden sonra bu kez 1859 yılında İstanbullu gazeteci A.Edwards İzmir'de havagazı fabrikası kurmak için Osmanlı Devletine başvurur. Başvuru, 40 yıllık imtiyazla onaylanır. Fabrikanın yapımı 1862 yılında başlar. Havagazı üretim tesisi, merkezi Glasgow'da bulunan “Lanloux and Sons” fabrikası tarafından kurulur. Fabrikanın kuruluş çalışmaları sürerken kent içi nakil şebekesi de hazırlanmıştır. Fabrikanın kuruluşu sırasında kent içi aydınlatma için 600 fener öngörülmesine karşın kentin hızlı büyümesiyle bu sayı 3000'e ulaşacaktır. Bu nedenle fabrikada zaman zaman kapasite artırımı için ekler inşa edilmiştir. Fakat 1900'lü yılların başında elektrik kullanımın yaygınlaşmaya başlamasıyla, 1904 yılından itibaren İzmir'in aydınlatılmasının elektriğe dönüşüyle, havagazı kullanımı mutfaklar sınırlanmış. 1.Dünya Savaşı başlarına kadar hem gaz hem elektrikle aydınlanmaya devam edilmiş ancak daha sonra havagazı ile aydınlanma terkedilmiştir. Cumhuriyet döneminde yabancı şirketlerin imtiyazları uzatılmadığından belediyeye devredilmiş ve havagazı mutfaklarda kullanılmaya uzun süre devam etmiştir. 

1955 yılında kapatılan fabrika binalarının büyük bir bölümü günümüze ulaşamamıştır. Son olarak Eshot ve İzulaş tarafından kullanılan fabrika binası koruma kurulundan gerekli izinler alındıktan sonra restorasyon çalışmaları başlamıştır.

Fabrika sahasındaki dökümhane binası kafeterya olarak planlanırken, depo binaları da sergi salonu ve sanat atölyeleri şeklinde düzenlendi. Diğer tescilli yapılar ise okuma salonu satış birimi ve idari bina olarak kullanılmak üzere restore edildi. Alanın gerisinde iki katlı betonarme bina da yenilendi.

Alandaki binalar sosyal ve kültürel merkez olarak kullanılması için yapılan çalışmalar kapsamında kafeterya (625 m2), idari bina (135 m2), okuma salonu (228 m2), sanat üniteleri satış binası (303 m2), atölye binası (227 m2), bilet satış yeri (22 m2) ve baca (46,30 m yüksekliğinde) restore edildi. Çalışma, 1 milyon 650 bin TL’lik bütçe ile gerçekleştirdi.
Çevre düzenleme çalışmaları çerçevesinde beş adet asırlık zeytin ağacı dikildi, yeşil alan düzenlemeleri çeşitli ağaç ve bitkilerle gerçekleştirildi. Alanda, 122 araçlık otopark, 1800 m2 lik açık hava seyir alanı (oturabilir çim alan), meydanlar, beş süs havuzu oluşturuldu.

Yapılan alt yapı çalışmaları sırasında alanda elde edilen orijinal taş kaplamalar şu an kafeterya olarak kullanılan bina etrafında değerlendirilerek eski doku yaratılmaya çalışıldı. Eskiden gaz depolama işlevi gören gazometrenin izi, otopark alanında farklı malzeme kullanılarak gösterildi, ayrıca sembolik olarak sergi ve atölye binalarının önünde çelik konstrüksiyon imalatla canlandırılması da yapıldı.

Tarihi Havagazı Fabrikası 2008 yılı Aralık ayı sonunda hizmete alındı. İzmir'de sanayinin gelişmesinde önemli rol oynayan yapı uzun yıllar sonra, bu kez kültür sanat ağırlıklı bir çekim noktası olarak yeniden kent yaşamında yer almaya başladı.