Erişilebilirlik Butonu
TSE
İzmir Büyükşehir Belediyesi resmi facebook hesabı İzmir Büyükşehir Belediyesi resmi twitter hesabı İzmir Büyükşehir Belediyesi resmi instagram hesabı İzmir Büyükşehir Belediyesi Rss WhatsApp
İzmir Büyükşehir Belediyesi Resmi Logosu
Kapat

Sağ Menü

10° hava durumu ikonu

Avrupa Birliği Müktesebatı Sayfası

Sol Menü

Sayfa İçeriği

Bir aday ülkenin AB'ye katılımı, Birlik müktesebatı olarak bilinen, Birlik sistemini ve Birliğin kurumsal çerçevesine bağlanan hak ve yükümlülüklerin kabulünü gerektirir. Türkiye bu müktesebatı, katılım tarihindeki haliyle uygulamak zorundadır.
 
AB müktesebatı, toplumsal yaşamı ilgilendiren tüm alanlarda AB'nin yürürlükte olan hukuk sistemi ve kurallar bütünüdür.
 
AB müktesebatı sürekli olarak gelişmekte olup, Avrupa Birliğini kuran Antlaşmalar ile onu tadil eden antlaşmalar, ikincil mevzuat (direktifler, tüzükler, kararlar), üçüncü ülkelerle yapılan anlaşmalar, Adalet Divanı kararları, vb. kapsar. Diğer taraftan, kurumlararası anlaşmalar, ilke kararları, bildirimler, tavsiyeler, yönlendirici ilkeler gibi AB çerçevesinde kabul edilen ve hukuki bağlayıcılığı olan veya olmayan işlemler, dış güvenlik ve savunma politikası çerçevesinde kabul edilmiş ortak eylemler, ortak tutumlar, deklarasyonlar, sonuç bildirgeleri ve diğer işlemler ile adalet ve içişleri çerçevesinde kabul edilmiş ortak eylemler, ortak tutumlar, imzalanmış sözleşmeler, ilke kararları, bildirimler ve diğer işlemler de müktesebat kapsamına girmektedir.
Ayrıca, Avrupa Toplulukları/AB tarafından veya Avrupa Toplulukları/AB ve üye devletler tarafından birlikte akdedilmiş uluslararası anlaşmalar ve üye devletlerin Birlik faaliyetlerine ilişkin olarak aralarında akdettikleri uluslararası anlaşmalar da bu kapsamda yer almaktadır.
AB Müktesebatı, 1 Ekim 2009 tarihi itibarıyla 14.607 adet mevzuata ulaşmıştır. Ancak tıpkı herhangi bir ülkenin iç mevzuatı gibi AB Müktesebatı da dinamik bir yapıya sahip olup, zaman içerisinde değişikliklere uğramaktadır.
Mevzuatın her sene ortalama 5.000 sayfa arttığı ve hâlihazırda yürürlükte bulunan AB mevzuatının yaklaşık 110.000 sayfadan oluştuğu tahmin edilmektedir.
 
Katılım müzakereleri kapsamında AB müktesebatı 35 başlık (fasıl) altında ele alınmaktadır.
Avrupa Birliği müktesebatı beş ana bölümden oluşmaktadır. Birincil mevzuat İkincil Mevzuat Uluslararası antlaşmalar İdare hukukunun genel ilkeleri Üye devletler arasındaki sözleşmeler

Avrupa Birliği Müktesebat Başlıkları aşağıdaki gibidir:
 
1. Malların Serbest Dolaşımı
 
2. İşçilerin Serbest Dolaşımı
 
3. Yerleşme Hakkı ve Hizmet Sunma Serbestisi
 
4. Sermayenin Serbest Dolaşımı
 
5. Kamu İhaleleri
 
6. Şirketler Hukuku
 
7. Fikri Mülkiyet Hukuku
 
8. Rekabet Politikası
 
9. Mali Hizmetler
 
10. Bilgi Toplumu ve Medya
 
11. Tarım ve Kırsal Kalkınma
 
12. Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Politikası
 
13. Balıkçılık
 
14. Ulaştırma Politikası
 
15. Enerji
 
16. Vergilendirme
 
17. Ekonomik ve Parasal Politika
 
18. İstatistik
 
19. Sosyal Politika ve İstihdam
 
20. İşletme ve Sanayi Politikası
 
21. Trans-Avrupa Ağları
 
22. Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu
 
23. Adli Konular ve Temel Haklar
 
24. Adalet, Özgürlük ve Güvenlik
 
25. Bilim ve Araştırma
 
26. Eğitim ve Kültür
 
27. Çevre
 
28. Tüketicinin ve Tüketici Sağlığının Korunması
 
29. Gümrük Birliği
 
30. Dış İlişkiler
 
31. Dışişleri, Güvenlik ve Savunma Politikası
 
32. Mali Kontrol
 
33. Mali ve Bütçesel Hükümler
 
34. Kurumlar
 
35. Diğer
 
Bir aday ülke olarak Türkiye'nin, mevzuatının önemli bir kısmını AB yasalarına uygun hale getirmesi gerekmektedir. Bu, ülkedeki tüm sektör ve kesimleri yakından ilgilendiren yasal ve temel toplumsal değişikliklerin yapılması demektir. Her aday ülke 35 başlık altında yer alan kuralların tümünü kabul etmek durumundadır. Müzakereler sürecinde, aday ülkenin kuralları değiştirme talebi olamaz, sadece hangi zaman diliminde ve ne şekilde uygulanacaklarına dair koşullar müzakere edilmektedir.
 
Bu süreç aday ülkenin her anlamda AB standartlarına yükseltmesini beraberinde getirmektedir. Süreç sonu katılımın gerçekleşmesi halinde müktesebatın uygulanabilirliğini daha etkin kılmaktadır.
 
Müzakereler başlamadan önce her aday ülke genelde bir yıl kadar süren bir tarama süreci geçirir. Bu süreç, ileride müzakere edilecek olan 35 alandaki hazırlık seviyesinin tespiti için gereklidir. Düzenlenen gerekli hükümetler arası toplantıların ardından ortaya çıkan neticeler sonucunda aday ülkenin uygulaması gereken uyumlaştırma planları belirlenir.
Komisyon her bir fasıl için tarama raporu hazırlar ve taslak bir Ortak Pozisyon Belgesi'ni AB Konseyine (Bakanlar Konseyi) sunar. Ortak pozisyon belgesi, aday ülkenin belli fasıllarda yapılacak olan müzakerelerin başlamasından önce yerine getirmesi gereken kıstasları belirler. Müzakereler esnasında, üzerinde anlaşmaya varılan fasıl geçici olarak kapanır. AB müktesebatı kendini sürekli yenilediğinden ileride fasılların yeniden açılması da gerekli olabilir. Müzakereler sürecinde Komisyon aday ülkenin üyelik hazırlıklarını ve gelişimini takip eder. Bu izlemenin sonunda, yıllık "İlerleme Raporu" yayımlanır. Fasılların bütünü üzerinde anlaşmaya varıldığında neticeler, "Katılım Antlaşması" başlığı altında belirlenir. Gereğinde ek süre sağlanarak, Topluluk Müktesebatı'nın iç hukuka aktarılması ile müzakereler sonuçlandırılır. Katılım Antlaşması'nın imzalanmasından önceki aşamalar; 
- Komisyon aday ülkenin üyelik başvurusu ile ilgili olarak son görüşünü bildirir
- Avrupa Parlamentosu’nun onayı gereklidir
- Avrupa Birliği Konseyi başvuruyu oybirliği ile kabul etmelidir.
 
Katılım Antlaşması'nın imzalanmasından sonra, yürürlüğe girebilmesi için; - Anlaşma hem AB üyesi ülkelerin hem de katılan ülkenin parlamentoları tarafından onaylanması gerekmektedir. 
 
Sürecin işleyişi
1. Müzakere kararının alınması: 17 Aralık 2004 tarihli AB Devlet ve Hükümet Başkanlarının katıldığı Brüksel Zirvesinin sonuç bildirgesi çerçevesinde, Türkiye ile müzakerelerin başlatılması kararı alınmıştır.
2. Katılım müzakerelerinin başlaması: Türkiye için 3 Ekim 2005 tarihli Hükümetler arası Konferans ile resmen müzakere süreci başlamıştır. Aynı gün, Türkiye-AB katılım müzakerelerine ilişkin ilkeleri, müzakerelerin esasını ve usullerini ve müzakere başlıklarını (fasıllarını) belirleyen "Müzakere Çerçeve Belgesi (MÇB)" kabul edilmiştir. 
Söz konusu belge kapsamında müzakereler 3 temel unsur üzerine kuruludur :
1-Kopenhag siyasi kriterlerinin istisnasız olarak uygulanması, siyasi reformların derinleştirilmesi ve içselleştirilmesi.
2- AB müktesebatının üstlenilmesi ve uygulanması.
3-Sivil toplumla diyalogun güçlendirilmesi ve bu çerçevede hem AB ülkelerinin kamuoylarına, hem de Türkiye kamuoyuna yönelik olarak bir iletişim stratejisinin yürütülmesi.
3. Hükümetlerarası Katılım Konferansı (HAK): Müzakere sürecinin önemli siyasi kararlarının açıklandığı, üye devletlerin ve aday ülkenin Dışişleri Bakanlarından oluşan bir platformdur. Fasılların açılıp kapanması HAK toplantılarında resmen ilan edilir. Esasında seromonik bir yapısı vardır.
4. Tarama süreci: Avrupa Komisyonu ve aday ülkenin kamu kurum ve kuruluşlarındaki bürokratlar tarafından yürütülür. Aday ülkenin müzakerelere hazırlanmasını ve katılım öncesi sürecin hızlandırılmasını hedefleyen "tarama" döneminde esas olarak, AB müktesebatı kapsamındaki mevzuat hakkında bilgi verilmekte, AB müktesebatı ile aday ülke mevzuatı arasındaki farklılıklar belirlenmekte ve uyum sürecinin çok genel bir takvimi ve bu süreçte karşılaşılacak muhtemel sorunlar saptanmaya çalışılmaktadır. Türkiye için tarama toplantıları 20 Ekim 2005 tarihinde yapılan "Bilim ve Araştırma" faslı tanıtıcı tarama toplantısı ile başlamış ve 13 Ekim 2006 tarihinde yapılan "Yargı ve Temel Haklar" faslı ayrıntılı tarama toplantısı ile sona ermiştir. Ayrıntılı bilgiye www.abgs.gov.tr adresinden ulaşılabilinir.
5.  Tarama Sonu Raporları: Her bir müzakere faslının taraması bittikten sonra, Komisyon üye ülkelere "tarama sonu raporu" adı altında bir rapor sunmaktadır. Buradaki değerlendirme ve öneriler, o fasılda müzakerelerinin açılmasına temel teşkil etmektedir. Komisyon, raporlarında, tarama toplantıları sırasında ülkemizce verilen bilgilere dayanarak ülkemizin müzakerelere hazır olup olmadığını değerlendirmekte ve sonuç kısmında ya faslın müzakereye açılmasını önermekte; ya da bunun için tamamlanması gereken açılış kriterlerini (benchmarks) ortaya koymaktadır
6. Fasılların müzakereye açılması: Herhangi bir faslın "tarama sonu raporu" Komisyon tarafından hazırlanmakta Konseye sunulmakta Konsey'de ise oybirliği ile kabul edilmektedir. Dolayısıyla eğer Komisyon bir faslın tarama sonu raporunda herhangi bir açılış kriteri belirlememiş ise ya da belirlemiş ancak aday ülke bu kriteri belli bir sure sonunda yerine getirmiş ise, Komisyon faslın müzakereye açılmasını Konsey'e hazırladığı bir değerlendirme raporu vasıtasıyla önerir. Konsey'de tüm üye ülkelerin Komisyon'un bu önerisini oybirliği ile kabul etmesi gerekir. Aksi takdirde fasıl müzakerelere açılamaz. Aynı süreç bir faslın kapanması için de geçerlidir.
 7. Türkiye'nin Müzakere Pozisyon Belgesini hazırlaması: Oybirliği ile açılmasına karar verilen her fasıl için AB Dönem Başkanlığından Türkiye'ye bir resmi mektup gönderilerek, Türkiye'nin o fasılda Müzakere Pozisyon Belgesini hazırlaması istenir. Avrupa Birliği Genel Sekreterliği koordinasyonunda, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarımızca hazırlanan Müzakere Pozisyon Belgesinde, söz konusu AB Müktesebat başlığında Türkiye'nin uyumda katettiği mesafe, öngörülen uyum çalışmalarının takvimi ve gerekli görülürse tam uyum için üyelikten sonra geçiş dönemi veya geçici istisna talepleri yer alır. Müzakere pozisyon belgeleri hazırlanırken tüm ilgili taraflar ve sivil toplum kuruluşlarının görüşleri de alınmaya çalışılmaktadır.
8. AB'nin Ortak Tutum Belgesi hazırlaması: Türkiye'nin Müzakere Pozisyon Belgesini inceleyerek Avrupa Komisyonu aynı başlıklarda AB'nin taslak Tutum Belgesini hazırlar ve Bakanlar Konseyine sunar. AB Ortak Tutum Belgesi Bakanlar Konseyi'nde oybirliğiyle kabul edilir
 9. Müzakere başlıklarının geçici ve nihai olarak kapatılması: Müzakere fasılları, aday ülke müktesebat uyumu ve uygulama düzeyi açısından yeterli kabul edilirse önce geçici olarak kapanır. (Örnek: 12 Haziran 2006 Bilim Araştırma Faslı açılmış ve aynı tarihli HAK ile kapandığı ilan edilmiştir.) Aday ülkenin müktesebat uyum ve uygulama düzeyi faslın geçici olarak kapatılması için yeterli görülmezse, Komisyon değerlendirmeleri de dikkate alınarak Konsey'de kapanış kriteri getirilebilinir. Bu durumda da kapanış kriterinin yerine getirildiğine dair raporun Konsey'de oybirliği ile kabul edilmesi gerekir. Fasıllar önce geçici olarak kapatılır. Daha sonra müzakere sürecinin sonunda tüm fasıllar yeniden değerlendirilerek nihai olarak kapatılır. Bunun iki nedeni bulunmaktadır. Öncelikle müzakere süreci yıllar sürdüğünden, bu sure zarfında müktesebatta önemli değişiklikler olabilir ve buna aday ülkenin uyumu gerekebilir. İkinci olarak da geçici olarak kapanan fasılda aday ülkenin uyum düzeyi zaman içerisinde geri gitmiş olabilir.
10.  "Diğer" ve "kurumlar" başlıklarının müzakeresi: 33 faslın tamamının önce geçici ardından nihai olarak kapatılması sonucunda, aday ülke ve AB tarafı "34 Diğer" ve "35 Kurumlar" olarak adlandırılan başlıkları müzakere eder.
 "Diğer " başlığı altında 33 fasıl kapsamında olmayan hususlar örneğin, aday ülkenin Avrupa Kalkınma Fonlarından hangi protokol çerçevesinde yararlanacağı, Avrupa Merkez Bankası'na yapılacak ödemeler, aday ülkenin korunma önlemlerinden, katılım öncesi fonlardan ve yapısal fonlardan nasıl ve kaç yıl boyunca faydalanacağı, ya da tek taraflı deklarasyonlar yer alabilir. (örnek: Malta'nın AB'nin Ortak Dış Güvenlik ve Savunma Politikasına katılımının onun tarafsızlığına helal getirmeyeceği yönünde yaptığı deklarasyon)
"Kurumlar" başlığı altında ise aday ülkenin, Komisyon, Konsey ya da Parlamento gibi AB kurumlarında temsil oranları kararlaştırılır.
11. Katılım Antlaşmasının imzalanması: 35 faslın tamamında mutabakata ulaşılması halinde, aday ülke için "Katılım Antlaşması" hazırlanılır. Avrupa Parlamentosu'nda basit çoğunluk ve Konsey'de oy birliği ile onaylandıktan sonra, Üye Devletler ve Aday Ülke tarafından imzalanır. Katılım Antlaşmasının imzalanmasını müteakip her üye ülke ve aday ülkenin kendi ulusal mevzuatları çerçevesinde onaylanabilir. Bu şu anlama gelmektedir, üye ülke ya da aday ülkeler Katılım Antlaşmasını kendi Parlamentolarında onaylayabilecekleri gibi iç mevzuat gereği referanduma da götürebilirler.
Açılış ya da kapanış kriterleri, AB müktesebatına uyum amacıyla herhangi bir mevzuatın çıkarılması, yeni bir birim ya da kurumun oluşturulması ya da yapılacak çalışmaları gösteren bir Eylem Planı ya da Stratejinin hazırlanması gibi hususları kapsayabilir.
Ulusal Program (UP)
Bağlayıcı bir hüküm olmamakla beraber aday ülkelerin Komisyon tarafından hazırlanan her KOB için bir Ulusal Program hazırlamaları beklenmektedir. KOB 15-20 sayfalık kısa bir doküman olup, içerisinde genel ifadeler yer alır. Örneğin 35 fasıldan biri olan "Balıkçılık" başlığı altında 2006 KOB da kısa vadede " balıkçılık yönetimi, denetimi, pazarlama ve yapısal düzeltmeye ilişkin mevzuatın AB müktesebatı ile uyumlaştırılması. İdari kapasitenin güçlendirilmesi" öngörülmektedir. Bu tedbirlerin, Türkiye de hangi kurumlar tarafından, hangi vadelerde, nasıl bir kurumsal yapılanma çerçevesinde ve hangi mali kaynaklar kullanılarak yapılacağı Ulusal Programda detaylı olarak verilir. Dolayısıyla 15-20 sayfalık bir KOB belgesine karşılık 700-800 sayfalık Ulusal Programlar hazırlanılır. Ulusal programın, Katılım Ortaklığı Belgesinde yer alan tedbir ve süreler ile uyumlu olması esastır. Ancak Ulusal Program hazırlıklarında sadece KOB değil bazı konularda ülkenin önceliklerinin de dikkate alınabileceği doğaldır.
 
Türkiye'nin Müzakere Sürecinde Mevcut Durum
AB müktesebatı 35 başlık altında sınıflandırılmıştır(Katılım Müzakere Fasılları) ve müzakere süreci bu 35 faslı kapsar. Katılım müzakerelerinde; her bir fasılda uyum çalışmaları yapılır ve Türkiye ile Komisyon arasında müzakere edilerek ilerler. Tarafların üzerinde uzlaştığı (AB müktesebatına uyumu tamamlanan) fasıllar geçici olarak kapanmaktadır.
 
Şimdiye kadar kapanan fasıllar;
Bilim ve Araştırma
 
Askıya Alınmış Fasıllar(1);
Malların serbest dolaşımı 
İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi 
Mali hizmetler 
Kamu Alımları
Rekabet Politikası
Tarım ve kırsal kalkınma 
Balıkçılık 
Ulaştırma politikası 
Gümrük Birliği 
Dış İlişkiler 
 
(1) Müzakerelere açılma kriterinin Türkiye’nin AB-Türkiye Ortaklık Anlaşması Ek Protokolü kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesi olarak belirlenmiştir. Bunun yanı sıra, Aralık 2007 Zirvesinde Konsey, bu kriter karşılanmadan hiçbir fasılın açılsa dahi kapatılmaması kararlaştırılmıştır.
 
Müzakeresi devam eden fasıllar;
İşletme ve Sanayi Politikası 
İstatistik
Mali Kontrol 
Trans – Avrupa Ağları
Tüketicinin ve Sağlığın Korunması
Şirketler Hukuku
Fikri Mülkiyet Hukuku
Sermayenin Serbest Dolaşımı
Bilgi Toplumu ve Medya
Vergilendirme
Çevre 
Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı
Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu
 
Açılması Beklenen Fasıllar
Ekonomik ve Parasal Politika
Eğitim ve Kültür
 
Diğer Fasıllar (Tarama Sürecini Geçmemiş)
İşçilerin Serbest Dolaşımı
Balıkçılık
Taşımacılık
Enerji
Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu
Yargı ve Temel Haklar
Adalet, Özgürlük ve Güvenlik
Dış ilişkiler
Mali ve Bütçesel Hükümler
Dış Güvenlik ve Savunma Politikası